Laktoza – to warto wiedzieć

Laktoza inaczej zwana cukrem mlecznym to dwucukier zbudowany z glukozy i galaktozy produkowany przez ssaki wraz z mlekiem matki. Laktoza występuje jedynie w produktach lub dodatkach spożywczych pochodzenia zwierzęcego. W świecie roślin jest nieobecna. Do jej prawidłowego strawienia niezbędny jest enzym zwany laktazą, który jest produkowany w jelicie cienkim przez rąbek szczoteczkowy. 

Źródła laktozy

Laktozę znajdziemy w typowych produktach mlecznych takich, jak mleko, jogurt, kefir, maślanka, ale także w mleku w proszku, które bardzo często dodawane jest do produktów pozornie bezmlecznych np. słodyczy, wypieków, ale także do sosów czy dań garmażeryjnych.

Wbrew powszechnej opinii, laktoza występuje nie tylko w mleku krowim, ale także w mleku kozim czy owczym i w przypadku jej nietolerancji należy wykluczyć z diety także te produkty.

Czy laktoza jest nam niezbędna?

Laktoza jest najważniejszym cukrem będącym w mleku matki. Dieta młodej mamy nie wpływa na zawartość cukru mlecznego w jej pokarmie. Nie oznacza więc to, że unikając mleka krowiego w jadłospisie kobiety ogranicza się ilość laktozy w jej pokarmie.  

Dla noworodka, ale także dla starszego niemowlaka, pokarm naturalny jest najczęściej rekomendowanym sposobem odżywiania, gdyż wpływa korzystnie na wzrost i rozwój malucha, a laktoza – obok tłuszczów – dostarcza do tego odpowiednich ilości energii.

W przypadku diety dzieci po pierwszym półroczu należy wprowadzać pokarmu uzupełniające, ale karmienie piersią nadal jest zalecane – tak długo jak matka i dziecko tego potrzebują.

Laktoza w diecie osób dorosłych nie jest niezbędna, gdyż energii można – a nawet trzeba – dostarczyć z różnych innych źródeł. Laktoza może być jednak z powodzeniem uzupełnieniem bilansu energetycznego, a produkty mleczne są cennym elementem jadłospisu.

Nietolerancja laktozy

Oczywiście istnieje wielu pacjentów, którzy mają trudności w prawidłowym trawieniu cukru mlecznego (w Polsce szacuje się, że około 20-30% osób ma zdiagnozowaną hipolaktazję). Wynika to najczęściej z niedostatecznej ilości enzymu trawiennego – laktazy lub całkowitego jej braku. Taka dysfunkcja trawienna może mieć charakter stały (np. dość rzadka genetyczna nietolerancja laktozy), ale także czasowy np. w wyniku leczenia przeciwnowotworowego. 

Również wraz z postępującym wiekiem obserwuje się zmniejszanie aktywności laktazy, co może dawać objawy jej nietolerancji.

Objawami nietolerancji cukru mlecznego są przede wszystkim: wzdęcia, gazy, biegunki, kurczowe bóle brzucha. Dolegliwości te z reguły pojawiają się po 30 minutach do 2 godzin od spożycia laktozy.

Warto wiedzieć, że produkty mleczne fermentowane bez dodatku mleka w proszku zawierają znacząco mniejsze ilości laktozy i spożycie ich w niewielkich ilościach z reguły nie stanowi problemu dla osób z nietolerancją laktozy. Dobrym rozwiązaniem jest także wykorzystywanie produktów mlecznym pozbawionych laktozy. 

Jeśli nie ma potrzeby eliminowania nabiału z diety, to warto wykorzystywać jego wartości odżywcze w codziennym jadłospisie. Nie zaleca się także stosowania diet bezlaktozowych na tzw. wszelki wypadek, a jedynie w uzasadnionych przypadkach.

zdjęcie:

dietetyk.guru