Kobalt-pierwiastek śladowy, a jednak ważny

kobalt
4 min aby przeczytać artykuł

Kobalt (Co2+) jest ważnym dla organizmu człowieka pierwiastkiem śladowym. Obok żelaza, jodu i cynku, kobalt zaliczany jest do grupy pierwiastków regulujących, czyli takich, które wchodzą w skład związków biologicznie aktywnych, biorących udział w różnych przemianach w organizmie.

Funkcja w organizmie

Kobalt stanowi kluczowy element witaminy B12 (kobalaminy),  jak również odgrywa ważną rolę w układzie nerwowym przy tworzeniu aminokwasów i niektórych białek mieliny komórek nerwowych, odpowiadając tym samym za prawidłową pracę neuroprzekaźników.

Źródła kobaltu

Kobalt organiczny występuje w żywności oraz wodzie i jest niezbędny człowiekowi. Produkty spożywcze będące dobrym źródłem tego pierwiastka to: czekolada, podroby (wątroba, nerki), masło, owoce morza, lody mleczne, suszone owoce, fasola, groch, herbata, kakao, sery, w mniejszym stopniu mięso, mleko, owoce.

Kobalt nieorganiczny występuje w metalowych częściach takich jak: biżuteria, klamki, elementy metalowe protez, elementy metalowe odzieży, torebki, jak również w kosmetykach kolorowych typu kredki, cienie, szminki, pudry oraz środkach czystości używanych w domach.

Kobalt nieorganiczny dostaje się do organizmu człowieka różnymi drogami: poprzez układ oddechowy (np. w dymie spawalniczym, w oparach farb), przez skórę (kontaktowo kosmetyki, ubrania z elementami metalu), wreszcie z biomateriałów wszczepionych chirurgicznie, których jest składnikiem (metalowe protezy). Nadmiar kobaltu w formie nieorganicznej jest szkodliwy dla zdrowia i może wywoływać niepożądane reakcje organizmu. Na kobalt nieorganiczny występuje również alergia.

Normy spożycia kobaltu

Zalecane dzienne spożycie kobaltu nie zostało ustalone. Za wystarczające podaje się spożycie kobaltu jako 4% spożycia witaminy B12, której jest on składnikiem. Zapotrzebowanie na witaminę B12 wynosi w zależności od grupy wiekowej od 0,5 µg / dobę dla niemowląt, przez 2,4-µg/dobę dla osób dorosłych, po 2,8µg/ dobę dla kobiet karmiących.

Niedobór kobaltu

Niedobór kobaltu jest rzadko spotykany, stosowanie urozmaiconej diety pokrywa zapotrzebowanie na tej pierwiastek. Niedobór może dotyczyć np. dzieci stosujących bardzo monotonne diety bazujące na ryżu, mące, makaronie, owocach, mleku, osoby chore na bulimię, anoreksję czy osoby uzależnione od alkoholu. Jednakże opisane przypadki pociągają za sobą szereg niedoborów, nie tylko związanych z niedoborem kobaltu, ale również z niedoborem żelaza, cynku, witaminy B12 i innych. W związku z tym taka osoba może doświadczać szeregu problemów zdrowotnych związanych z licznymi niedoborami.

Bardziej powszechnym zjawiskiem niż niedobór kobaltu, jest niedobór witaminy B12, w której skład wchodzi kobalt. Ten problem dotyczy osób na diecie wegetariańskiej i wegańskiej, które nie suplementują kobalaminy. Witamina B12 występuje w produktach odzwierzęcych, w największych ilościach w mięsie, jajkach i rybach, w mniejszym stopniu w produktach mlecznych. 

Niedobór kobalaminy stwierdza się, gdy jej wartość w surowicy krwi jest poniżej 130 pg/ml.  Skutkiem niedoboru witaminy B12 jest niedokrwistość megaloblastyczna, zwana też anemią złośliwą oraz dysfunkcje neurologiczne.

Nadmiar kobaltu

Na nadmiar kobaltu szczególnie narażani są pracownicy przemysłu metali twardych, u których dochodzi do wchłaniania kobaltu nieorganicznego przez układ oddechowy czy skórę.

Inną kwestią jest alergia na kobalt, która jest nadmierną reakcją organizmu na ten metal. Objawia się m.in. wysypką na skórze w miejscu kontaktu z alergenem, zapaleniem małżowin usznych. U osób, u których stwierdza się alergię na kobalt (najczęściej powiązaną z alergią na inne metale takie jak nikiel i chrom), uczulające mogą być niektóre kosmetyki, środki czystości, ubrania z elementami metalu.  Osoby z alergią na kobalt mogą również źle się czuć po spożyciu dużej ilości czekolady, owoców morza czy lodów.

Warto również zwrócić uwagę, iż do produkcji piwa używa się związków kobaltu nieorganicznego do zapobiegania powstawania piany, w związku z tym alergicy powinni uważać na ten alkohol.

Uczulająco mogą również działać preparaty do malowania porcelany i fajansu, farby drukarskie i olejne.

Podsumowanie

Podsumowując, kobalt jako pierwiastek śladowy, jest ważnym elementem biorącym udział w procesach krwiotwórczych i neurologicznych. Racjonalne odżywianie w pełni pokrywa zapotrzebowanie na ten pierwiastek. 

ilustracja:

dietetyk.guru