Adrenalina – hormon stresu
Adrenalina zwana inaczej epinefryną, jest hormonem stresu lub jak niektórzy wolą – życia. Dodatkowo zyskała miano hormonu „3F”, od fright, fight oraz flight – strachu, walki i ucieczki. Wytwarzana jest przez rdzeń nadnerczy. Pozwala na pełną i natychmiastową mobilizację w krytycznej sytuacji. Dzięki niej jesteśmy w stanie przetrwać.
Co prawda statystyczny Polak nie żyje w ciągłym strachu, dlatego działanie adrenaliny na ogół nie jest aż tak istotne, jednak bywają nagłe sytuacje, których nie przewidzimy. Adrenalina zapewni nam wtedy przetrwanie, szczególnie w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia.
Rola adrenaliny w organizmie człowieka
Adrenalina zyskała miano hormonu „3F”, od fright, fight oraz flight – strachu, walki i ucieczki. Prowadzi do szeregu procesów mających na celu przetrwanie, niejako będące nadrzędnym celem ewolucji. Jeśli nie przetrwamy, nie będziemy tym samym zdolni do przedłużania gatunku, co jest kluczowe dla ewolucji.
Mechanizm działania adrenaliny
Co dzieje się w stresowej sytuacji, gdy poziom adrenaliny niemalże natychmiast rośnie? W pierwszej kolejności wzrasta częstotliwość skurczów serca. Daje nam to więcej energii do działania. Źrenice są rozszerzone, koncentracja wzrasta. Wzmożona wentylacja płuc i rozluźnienie skrzeli dostarczają więcej powietrza, a tym samym tlenu.
Zwiększa się agregacja płytek krwi. Jest to reakcja fizjologiczna będąca elementem hemostazy. Pozwala na ograniczenie krwawienia w przypadku uszkodzenia ciała. Skoro pojawił się stres, istnieje duże prawdopodobieństwo, że nasze ciało ulegnie uszkodzeniu i adrenalina ma na celu dopilnować, abyśmy się nie wykrwawili.
Rozluźnienie mięśni przewodu pokarmowego i moczowego może w ostateczności doprowadzić do nietrzymania moczu lub niekontrolowanych wypróżnień, jednak dla adrenaliny „zachowanie klasy” nie jest priorytetem. Dzięki temu więcej energii może zostać wykorzystanej na przetrwanie.
Mięśnie, kosztem „zaniedbania” innych narządów, otrzymają więcej bogatej w tlen i składniki odżywcze krwi, dlatego nasza zdolność do walki i ucieczki będzie wzmożona. W tym czasie funkcjonowanie układu pokarmowego jest upośledzone, jednak na odżywienie i regenerację czas przyjdzie później.
Normy adrenaliny
Badanie poziomu adrenaliny jest zlecane dość rzadko, najczęściej przy diagnostyce nadciśnienia oraz nowotworów wpływających na wydzielanie katecholamin, do której grupy należy adrenalina. U wielu osób już sam moment pobierania krwi jest choć w minimalnym stopniu stresujący – wyniki nie będą miały wtedy wartości diagnostycznej. Co również istotne okres półtrwania, czyli spadek poziomu o połowę, jest dość krótki. Norma poziomu adrenaliny mieści się w zakresie 240-480 pmol/l przy badaniu z surowicy krwi. Poziom od rana u zdrowej osoby zawsze będzie wyższy.
Przyczyny i skutki odchyleń adrenaliny powyżej i poniżej normy
Wysoki poziom adrenaliny jest raczej domeną mężczyzn i to właśnie oni będą częściej cierpieć z tytułu negatywnych konsekwencji. Z drugiej strony działanie adrenaliny jest neutralizowane przez noradrenalinę, a jej poziom u kobiet jest niższy – negatywne skutki również dotkną płci pięknej. Sytuacje stresowe dotyczą każdego, gdy jednak większość zdarzeń będziemy odbierać jako stresujące, bez opanowania, podwyższony poziom adrenaliny przez większość czasu się utrzyma, a to z kolei nie jest obojętne dla naszego zdrowia.
Jakie niesie to za sobą ryzyko? Szczególnie często wystąpią choroby układu krążenia czy wrzody żołądka. Zdenerwowanie może doprowadzić do częstoskurczu serca. Zaburzona jest gospodarka potasem. A jak wygląda sytuacja przy niedoborze adrenaliny? Jest on co prawda rzadszy i wynika głównie z zaburzonego funkcjonowania nadnerczy, jednak osoba doświadczająca takiego stanu może nie być gotowa na natychmiastową reakcję mobilizującą organizmu przy zagrożeniu życia i zdrowia. A także w codziennych, mniej groźnych sytuacjach wymagających szybkiego reagowania – zmniejszy to komfort życia.
Zastosowanie lecznicze adrenaliny
Adrenalina znalazła zastosowanie w medycynie. W sytuacji, gdy praca serca zostanie wstrzymana, adrenalina pozwoli na ponowne jego uruchomienie. Kolejną sytuacją zagrożenia życia, gdy dostarczenie adrenaliny z zewnątrz da korzystny efekt, to reakcja anafilaktyczna. U osób, których układ odpornościowy nie toleruje niektórych pokarmów, może wystąpić nagła opuchlizna i zablokowanie dróg oddechowych, co może doprowadzić do śmierci przez uduszenie. Adrenalina daje korzystne efekty w leczeniu astmy.
ilustracja:
pixabay.com