3 główne funkcje dopaminy

Dopamina jest związkiem chemicznym organicznego pochodzenia. Neuroprzekaźnik ten należy do grupy katecholamin i pozwala na sprawną komunikację między neuronami. Jej prekursorem jest aminokwas – tyrozyna, która przekształcana jest do L-DOPA, a następnie do dopaminy.

Rola i mechanizm działania dopaminy w organizmie

Rola dopaminy jest zależna od miejsca, w którym funkcjonuje. W układzie pozapiramidowym ma znaczący wpływ na napięcie mięśni, koordynację i napęd ruchowy. Jest konieczna do prawidłowego wykorzystania mięśni do aktywności związanej z ich odpowiednim napięciem, co pozwala na wykonanie określonej i sprecyzowanej pracy.

W układzie limbicznym odpowiada za emocje i procesy poznawcze. Nasze samopoczucie jest ściśle związane z poziomem dopaminy, a jej zbyt niski poziom prowadzi do pogorszenia samopoczucia, odczucia nieszczęścia, czy niechęci do działania. Do zdolności poznawczych zaliczamy spostrzegawczość, uwagę, pamięć i logiczne myślenie.

Z kolei rolą dopaminy w podwzgórzu jest wydzielanie hormonów – prolaktostatyny i gonadotropin. Do tych ostatnich należą hormon folikutropowy (FSH), luteinizujący (LH) i laktotropowy (LTH). Główną rolą FSH jest wpływ na dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych, a u mężczyzn stymulacja wzrostu cewek nasiennych.

Mechanizm działania dopaminy polega na aktywacji specyficznych receptorów, które są umiejscowione w komórkach docelowych. Wyróżniamy 5 rodzajów receptorów, które różnią się między sobą rolą i umiejscowieniem.

Normy dopaminy

Dopuszczalny poziom dopaminy wynosi do 888 pmol/l (136 pg/ml). Jest on oznaczany z surowicy na czczo (co najmniej 8 godzin po posiłku) po jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej. Wyniki pomiaru powinniśmy otrzymać w ciągu 1 dnia.

Przyczyny i skutki odchyleń dopaminy powyżej i poniżej normy

Na niedobór dopaminy ma wpływ stres, nadwaga i otyłość, dieta bogata w cukry proste i nasycone kwasy tłuszczowe, nadużywanie kawy i alkoholu, narkotyki, niedoczynność tarczycy, deficyt snu oraz magnezu, cynku i żelaza. Na predyspozycje genetyczne nie mamy wpływu, a przy niedoborze dopaminy mogą one mieć szczególne znaczenie.

Niedobór neurotransmitera objawia się na różne sposoby. Najczęściej zaobserwujemy zwiększony poziom lęku i napięcia, obniżenie motywacji do działania, energii życiowej, przewlekłe zmęczenie i depresję. Co ciekawe, często bardzo niski poziom dopaminy paradoksalnie wystąpi u osób chorych na ADHD. Z jednej strony u takich osób zaobserwujemy nadaktywność, a niedobór dopaminy kojarzony jest głównie z obniżeniem nastroju, chęci do działania i stanami depresyjnymi. Podając odpowiednią dawkę dopaminy możemy zaobserwować spokojniejsze usposobienie.

Skutkiem niedoboru w układzie jest choroba Parkinsona, która objawia się drżeniem rąk, obniżoną sprawnością psychofizyczną, depresją, zaburzeniem równowagi i spowolnieniem ruchów, mowy oraz połykania. Choroba wynika z uszkodzenia komórek wytwarzających dopaminę i najczęściej obserwujemy ją najczęściej u osób po 60 roku życia.

Nadmiar dopaminy również niesie za sobą ryzyko. Obniży zdolność do racjonalnego myślenia. Chętniej poniesiemy ryzyko, odczujemy natłok myśli, będziemy działać nieracjonalnie i nieadekwatnie ocenimy otaczającą nas rzeczywistość. W skrajnych przypadkach doświadczymy omamów.

Poziom dopaminy ma istotny wpływ na poziom libido, gdzie skrajności również nie są wskazane. Bardzo wysoki w ostateczności doprowadzi do uzależnień seksualnych, fetyszy i ryzykownych zachowań. Niski poziom dopaminy przełoży się na adekwatny poziom libido.

Jak zwiększyć poziom dopaminy?

W pierwszej kolejności warto sięgać po różnorodne warzywa i owoce. Zróżnicowana dieta pozwoli dostarczyć odpowiednią ilość witamin i składników mineralnych, a te „zadbają” o prawidłowe funkcjonowanie naszego organizmu. Tyrozyna, będąca prekursorem dopaminy, występuje w największych ilościach w takich produktach, jak sery, mięso, orzechy, ryby i nasiona roślin strączkowych. Są to produkty o wysokiej zawartości białka.

Warto każdego dnia starać się być aktywnym i wyjść na spacer, aby skorzystać ze świeżego powietrza i naturalnego światła. W tym samym czasie energiczna i wesoła muzyka zagwarantuje wzrost dopaminy, a my poczujemy się lepiej. Czego warto unikać? Szczególnie deficytu snu, nadmiaru kawy, alkoholu, przetworzonych i tłustych potraw.

W skrajnych wypadkach stosowane jest leczenie farmakologiczne. Należy je traktować jako ostateczność, z drugiej strony nie rezygnując z pozostałych wskazówek.

ilustracja:

pixabay.com